Những điều cần biết về bệnh thông liên nhĩ
Thông liên nhĩ là khuyết (thủng) trên vách liên nhĩ, vách liên nhĩ là vách ngăn giữa 2 buồng nhĩ trái và nhĩ phải của tim. Thông liên nhĩ là dị tật bẩm sinh của tim từ thời kỳ bào thai, hoặc lỗ bầu dục không đóng lại tự nhiên sau sinh( lỗ bầu dục luôn tồn tại trong thời kỳ bào thai).
Bình thường máu đen (nghèo oxy) từ tĩnh mạch chủ đổ về nhĩ phải xuống thất phải, sau đó bơm lên phổi để trao đổi oxy. Máu đỏ (giàu oxy) theo tĩnh mạch phổi trở về nhĩ trái, xuống thất trái, sau đó theo động mạch chủ đi nuôi cơ thể.
Thông liên nhĩ sẽ làm cho máu từ nhĩ trái, qua lỗ thông sang nhĩ phải, xuống thất phải, làm tăng gánh thể tích thất phải à thất phải giãn. Máu từ thất phải lên động mạch phổi nhiều dẫn đến tăng áp lực động mạch phổi.
Thông liên nhĩ là bệnh thường gặp thứ 3 trong các bệnh lý tim bẩm sinh. Bệnh gặp ở nữ nhiều hơn nam. Bệnh có thể có tính chất gia đình.
Hình A: Vách liên nhĩ bình thường - Hình B: Vách liên nhĩ bất thường
Nguyên nhân dẫn đến bệnh thông liên nhĩ ?
Tim được hình thành từ tuần thứ 8 của thai kỳ. Ban đầu nó cấu tạo như 1 ống, sau đó phân chia thành các vách phân chia tim thành nửa bên phải và nửa bên trái. Nếu trong quá trình phân chia không hoàn thiện, sẽ dẫn đến dị tật thông liên nhĩ.
Dị tật tim bẩm sinh có thể do bất thường hệ gen, bất thường nhiễm sắc thể, ảnh hưởng môi trường, hoặc tính chất gia đình, Tuy nhiên đa phần không rõ nguyên nhân.
Có những thể bệnh thông liên nhĩ nào?
Có 4 thể bệnh thông liên nhĩ:
- Thông liên nhĩ lỗ thứ hai (Thông liên nhĩ lỗ thứ phát): Là thể bệnh hay gặp nhất, chiếm khoảng 2/3 các trường hợp thông liên nhĩ.
- Thông liên nhĩ lỗ thứ nhất: Đây là 1 phần dị tật trong bệnh lý kênh nhĩ thất, kết hợp với xẻ lá trước van 2 lá
- Thông liên nhĩ thể xoang tĩnh mạch: do khuyết vách liên nhĩ ở vị trí nối của tĩnh mạch chủ đổ về nhĩ phải, thường kèm theo bất thường tĩnh mạch phổi bán phần đổ về nhĩ phải
- Thông liên nhĩ thể xoang vành (mất nóc xoang vành): Dị tật tại vị trí thành xoang vành, chạy sau tâm nhĩ trái, tĩnh mạch vành là tĩnh mạch đưa máu từ tĩnh mạch tim đổ về nhĩ phải. Đây là thể hiếm nhất trong các thể bệnh thông liên nhĩ.
Tại sao lỗ thông liên nhĩ lại đáng lo ngại?
Theo thời gian, thông liên nhĩ sẽ gây ảnh hưởng đến phổi nếu dị tật không được sửa chữa. Dòng máu từ nhĩ trái sang nhĩ phải, xuống thất phải nhiều hơn bình thường sẽ gây giãn thất phải. Lưu lượng máu lên phổi tăng lên sẽ dẫn đến tăng áp lực động mạch phổi. Nếu lỗ thông kích thước nhỏ thì lưu lượng máu từ nhĩ trái sang nhĩ phải ít, nếu lỗ thông kích thước lớn thì lưu lượng máu sang tim phải sẽ nhiều hơn. Đầu tiên sẽ gây nên tình trạng tăng áp phổi do tăng lưu lượng, nhưng nếu để thời gian dài, sau vài năm hoặc vài chục năm, mạch máu phổi sẽ bị biến đổi trở nên xơ cứng thành bệnh lý tăng áp phổi cố định (Eissenmenger), không còn khả năng phẫu thuật.
Triệu chứng lâm sàng bệnh thông liên nhĩ?
- Hầu hết trẻ không có triệu chứng và hoạt động thể lực bình thường
- Một số trẻ có triệu chứng lâm sàng do nhiều máu lên phổi, tăng áp lực động mạch phổi, suy tim phải:
+ Trẻ nhanh mệt hơn khi vận động
+ Khó thở khi gắng sức
+ Vã mồ hôi
+ Thở nhanh, nông
+ Chậm phát triển thể chất
+ Viêm phổi tái diễn
Làm thế nào để chẩn đoán được bệnh thông liên nhĩ ?
- Bác sỹ chuyên khoa tim mạch sẽ khám lâm sàng, nghe tim thấy âm thổi bất thường.
- Bác sỹ chuyên khoa tim mạch sẽ khám, nghe tim và phổi, đánh giá toàn trạng để đưa ra các chỉ định để chẩn đoán xác định bệnh bao gồm:
+ Siêu âm tim: là tiêu chuẩn để chẩn đoán. Siêu âm để đánh giá cấu trúc và chức năng tim, đánh giá vị trí, kích thước lỗ thông, ảnh hưởng của lỗ thông đến chức năng thất phải và áp lực động mạch phổi, đánh giá các tổn thương phối hợp khác