Dây rốn bám màng
Mặc dù dây rốn bám màng tương đối hiếm gặp, chỉ khoảng 1% với thai kỳ đơn thai và khoảng 9% thai kỳ song thai nhưng vô cùng nguy hiểm, có nguy cơ gây kết cục xấu cho thai kỳ như sinh non, tử vong chu sinh, mổ lấy thai khẩn cấp kèm theo mạch máu tiền đạo.
Chính vì thế, thai phụ được chẩn đoán dây rốn bám màng cần được theo dõi chặt chẽ, sát sao trong suốt thai kỳ để giảm thiểu tối đa ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và tính mạng của cả thai phụ lẫn thai nhi.
Dây rốn là một bộ phận quan trọng, có vai trò vận chuyển oxy và chất dinh dưỡng từ mẹ truyền sang thai nhi trong suốt thai kỳ. Đây chính là dây liên kết giữa thai nhi và nhau thai. Khi thai nhi được sinh ra, bác sĩ sẽ cắt dây rốn, phần dây rốn bám với nhau thai cùng với phần nhau thai đã bong ra sẽ được đưa ra ngoài.
Dây rốn bám màng là gì?
Dây rốn bám màng (Velamentous Cord Insertion) là hiện tượng dây rốn bám vào rìa màng nhau hoặc màng ối, thay vì bám vào giữa bánh nhau. Điều này khiến các mạch máu của thai nhi phải tự hoạt động mà không có sự bảo vệ của bánh nhau khi kết nối tại dây rốn.
Trong Sản khoa dây rốn bám vào màng ối là hiện tượng hiếm gặp nhưng vô cùng nguy hiểm với cả thai phụ lẫn thai nhi. Tình trạng này gây cản trở đến việc tiếp nhận oxy và hấp thụ dinh dưỡng nuôi dưỡng thai nhi, hay nói cách khác, dây rốn bám màng khiến thai nhi chỉ hấp thu tối đa 30% chất dinh dưỡng. Đây chính là nguyên nhân khiến thai nhi bị suy dinh dưỡng bào thai, sinh non và thai lưu bất kỳ lúc nào.
Thêm vào đó, bệnh cực kỳ nguy hiểm khi chuyển dạ bởi những cơn co tử cung có thể làm rách màng ối, đứt dây nhau, cắt đứt nguồn máu nuôi dưỡng thai nhi, khiến thai nhi bị ngạt, mất tim thai đột ngột và tử vong ngay trong bụng mẹ.
Ngoài ra, các vị trí dây rốn bám bất thường như dây rốn bám màng và dây rốn bám rìa còn làm tăng nguy cơ mắc các tai biến sản khoa như nhau tiền đạo, nhau bong non, tiền sản giật… Dây rốn ở vị trí gần trong cổ tử cung được gọi là mạch máu tiền đạo sẽ gây hậu quả nặng nề lên thai nhi, đe dọa tính mạng thai nhi hoặc trẻ sơ sinh.
Nguyên nhân dây rốn bám màng
Hiện tại vẫn chưa xác định nguyên nhân dây rốn bám màng. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã tìm ra được một số yếu tố nguy cơ.
Thống kê cho thấy, tình trạng này xảy ra ở khoảng 1% trường hợp thai kỳ đơn thai, nhưng lên đến 9% đối với trường hợp thai kỳ song thai. Tỷ lệ này sẽ càng cao hơn khi song thai có chung màng đệm.
Hiện tượng dây rốn bám vào màng nhau và màng ối phổ biến hơn ở thai phụ mang song thai, nhất là song thai chung màng đệm
Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm:
* Mang thai khi lớn tuổi;
* Bị nhau tiền đạo hoặc mạch máu tiền đạo trong thai kỳ;
* Bị tiểu đường thai kỳ khi mang thai;
* Thói quen hút thuốc lá trước và trong khi mang thai;
* Các trường hợp thụ tinh ống nghiệm.
Bị dây rốn bám màng có nguy hiểm không?
Tuy khá hiếm gặp nhưng khi dây rốn bám màng xảy ra có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Cụ thể là:
Đối với thai phụ
* Bị nén hoặc vỡ mạch máu cuống rốn: Dây rốn bám màng có thể khiến các mạch máu cuống rốn không được bảo vệ, nguy cơ bị nén hoặc vỡ rất cao, nhất là khi nằm ở vị trí gần cổ tử cung.
* Mổ lấy thai: Thai phụ có màng ối bị dây rốn bám vào trong khi chuyển dạ buộc phải mổ lấy thai khẩn cấp để đưa thai nhi ra ngoài.
* Xuất huyết khi chuyển dạ: Bị dây rốn bám màng có thể đi kèm xuất huyết khi chuyển dạ.
Đối với thai nhi
Không chỉ gây ảnh hưởng nặng nề ở thai phụ, tình trạng này có thể gây nhiều biến chứng ở thai nhi, chẳng hạn:
* Khi bị dây rốn bám màng, thai nhi chỉ có thể hấp thu tối đa 30% chất dinh dưỡng nên nguy cơ cao bị suy dinh dưỡng bào thai;
* Tăng nguy cơ sinh non;
* Chỉ số Apgar thấp, trẻ sơ sinh cần được chăm sóc đặc biệt;
* Trường hợp thai phụ mang thai đôi, cả hai thai nhi có nguy cơ bị hạn chế tăng trưởng.
Thai nhi có thể bị sinh non và cần chăm sóc đặc biệt khi chào đời
Có thể ngăn ngừa dây rốn bám màng được không?
Hiện nay vẫn chưa có biện pháp ngăn ngừa bởi chưa thể xác định nguyên nhân chính xác của tình trạng này. Để hạn chế tối đa nguy cơ mắc phải, thai phụ cần tuân thủ lịch khám thai định kỳ để được siêu âm thai, phát hiện sớm tình trạng nếu có.
Trường hợp khi siêu âm thai phát hiện thai nhi bị dây rốn bám màng, thai phụ cần tuân thủ chặt chẽ và nghiêm ngặt lịch theo dõi và quản lý thai kỳ của bác sĩ. Lịch Rthăm khám và theo dõi thai có thể dày đặc hơn nhằm giúp bác sĩ theo dõi sát sao tình trạng thai nhi, đảm bảo bánh nhau không có vấn đề bất thường.
Dây rốn bám màng được phát hiện bằng cách nào?
Việc phát hiện tình trạng dây rốn bám màng sớm sẽ giúp bác sĩ chủ động lên kế hoạch theo dõi thai kỳ và có điều trị phù hợp, xử trí hiệu quả các tình huống trong tình huống khẩn cấp. Bệnh có thể được phát hiện trên hình ảnh siêu âm của nhau thai và dây rốn trong tam cá nguyệt thứ hai (3 tháng giữa thai kỳ). Khi bước vào tam cá nguyệt thứ ba (3 tháng cuối thai kỳ), tình trạng này khó phát hiện hơn. Lý tưởng nhất, thai phụ nên thăm khám thai kỳ thường xuyên bởi nguy cơ đứt dây nhau có thể xảy ra bất cứ lúc nào khi thai phụ xuất hiện những cơn co tử cung đầu tiên.
Siêu âm màu dopler giúp phát hiện chính xác tình trạng này lên đến 99%.
Các triệu chứng bất thường trong thai kỳ cũng là yếu tố góp phần cho chẩn đoán. Nếu thai bị bị chảy máu âm đạo, hoặc thia nhi bị chậm nhịp tim, bác sỹ có thể chỉ định thai phụthực hiện siêu âm để phát hiện các tình trạng dây rốn bất thường.
Điều trị dây rốn bám màng như thế nào ?
Cách tốt nhất khi phát hiện tình trạng dây rốn bám màng là siêu âm thường xuyên và theo dõi chặt chẽ tình trạng sức khỏe, chuyển động cũng như nhịp tim của thai nhi. Khi thai phụ có những dấu hiệu khởi phát chuyển dạ bằng những cơn co tử cung, bác sỹ sẽ chỉ định mổ lấy thai khẩn cấp. Lý do bởi thời điểm này dây rau có thể bị đứt,, nguy cơ gây chảy máu trong buồng ối, nếu xử lý chậm trễ có thể nguy hiểm đến tính mạng thai nhi.
Đây là hiện tượng hiếm gặp nhất là dây rốn bám màng có mạch máu tiền đạoít khi có triệu chứng và chỉ phát hiện thông qua siêu âm. Vì thế, để phát hiện được tình trạng này đòi hỏi bác sỹ có chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm và độ nhạy bén lâm sàng
Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An quy tụ đội ngũ bác sỹ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, tay nghề cao; sở hữu hệ thống máy móc hiện đại, đặc biệt là hệ thống máy siêu âm 2D, 3D, 4D, siêu âm màu Dopler…áp dụng phác đồ hiện đại trong điều trị và xử trí tai biến sản khoa từ đơn giản đến phức tạp, đầy đủ dịch vụ chăm sóc sức khỏe thai phụ trong khi mang thai, khi sinh nở và sau sinh nở, đầy đủ các xét nghiệm, siêu âm cần thiết để phát hiện sớm các vấn đề bất thường, bảo vệ thai kỳ khỏe mạnh, sinh nở an toàn, mẹ tròn con vuông.