Những thông tin cần biết về bệnh nhiễm giun dũa chó mèo
Bệnh ấu trùng giun đũa chó/mèo là bệnh ký sinh trùng lây truyền từ động vật sang người do loài giun đũa chó (Toxocara canis) hoặc giun đũa mèo (Toxocara cati) gây nên. Bệnh có thể gặp ở bất kỳ lứa tuổi, giới tính nào và biểu hiện lâm sàng từ thể ấu trùng di chuyển trong da đến thể nặng ở các cơ quan như phổi, mắt, gan và hệ thần kinh của người.
1. Tác nhân gây bệnh
Ấu trùng giun đũa chó/mèo (Toxocara canis/ Toxocara cati)
2. Nguồn bệnh
Nguồn bệnh hay ổ chứa chính là chó, mèo nhiễm giun Toxocara spp., đặc biệt chó con là ổ chứa nguy cơ cao nhất cho người. Ngoài ra, một số động vật khác (gà, vịt, trâu, bò, cừu, thỏ) có thể mang nguồn bệnh với tỷ lệ thấp hơn.
3. Phương thức lây truyền
- Người ăn phải thực phẩm, nước uống bị nhiễm trứng giun đũa chó/mèo.
- Người ăn phủ tạng hay thịt sống/chưa chế biến chín của một số vật chủ chứa mầm bệnh như gà, vịt, trâu, bò, cừu, thỏ.
- Bệnh không lây truyền trực tiếp từ người sang người.
4. Tính cảm nhiễm và miễn dịch
Tất cả mọi người, cả hai giới đều có thể bị nhiễm và dễ bị tái nhiễm khi sống trong môi trường có bệnh lưu hành.
5. Chu kỳ phát triển của ấu trùng giun đũa chó/mèo
Hình 1: Chu kỳ phát triển của ấu trùng giun đũa chó/mèo
(1). Trứng giun thải ra môi trường qua phân.
(2). Trứng mang phôi phát triển ở ngoài môi trường sau 1-4 tuần thành trứng chứa ấu trùng giai đoạn 3 và có khả năng lây nhiễm.
(3,4). Tái nhiễm vào vật chủ chính và phát triển thành giun trưởng thành ở ruột non.
(5,6). Ấu trùng từ chó/mèo mẹ sang con qua đường nhau thai hoặc cho bú, phát triển thành giun trưởng thành ở ruột non.
(7). Vật chủ chứa, ví dụ thỏ bị nhiễm do ăn phải trứng giun.
(8). Chu kỳ khép kín khi chó/mèo ăn thịt các động vật này.
(9,10). Người bị bệnh khi ăn phải trứng chứa ấu trùng giai đoạn 3 trong môi trường hoặc qua vật chủ chứa.
(11). Ở người, ấu trùng chui qua thành ruột vào máu và đi đến các cơ quan khác nhau trong cơ thể.
6. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
a) Thể thông thường: Các triệu chứng không quá rầm rộ, có thể gặp như
- Ngứa, nổi mẩn, đau đầu, đau bụng, ho, rối loạn giấc ngủ,thay đổi hành vi.
b) Thể ấu trùng di chuyển ở mắt: Thể mắt ít gặp, thường bị ở một bên mắt. Triệu chứng bao gồm: Giảm thị lực;U hạt: u hạt cực sau, u hạt ngoại vi;Viêm nội nhãn,Tổn thương võng mạc, viêm kết giác mạc, viêm màng bồ đào. Mất thị lực hoàn toàn.
c) Thể ấu trùng di chuyển nội tạng
Ấu trùng có thể di chuyển đến nhiều cơ quan khác nhau như tim, phổi và gan. Thể nội tạng gặp nhiều ở trẻ em dưới 7 tuổi. Các triệu chứng thường gặp là:Đau bụng mãn tính, gan to, tiêu chảy, nôn; Hen phế quản: Khò khè, ho khan, khó thở;Tức ngực;Sốt, đau đầu, mệt mỏi, sút cân;Mẩn ngứa, nổi ban.
d) Thể ấu trùng di chuyển đến hệ thần kinh
Đây là thể bệnh nguy hiểm so với các thể khác. Các triệu chứng không đặc hiệu, mức độ biểu hiện phụ thuộc vào vị trí tổn thương ở hệ thần kinh như:Sốt; Đau đầu;Co giật.
Tại khoa bệnh nhiệt đới Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An hiện nay gặp khá nhiều trường hợp trẻ em có tình trạng nhiễm kí sinh trùng giun đũa chó mèo từ thể thông thường đến thể nặng: di chuyển đến nội tạng, hệ thần kinh trung ương.
=>>> Vậy mọi người cần làm gì để phòng tránh nhiễm giun đũa chó mèo:
- Thuốc tẩy giun là một loại thuốc dễ sử dụng và tương đối an toàn. Trẻ cần bắt đầu tẩy giun định kỳ mỗi 6 tháng một lần khi được 1 tuổi trở lên.
- Tẩy giun định kỳ cho chó, mèo. Với chó, mèo con, cần tẩy giun liều đầu tiên ngay khi chúng mới sinh ra 2-3 tuần tuổi (vì chó, mèo con có thể nhiễm giun từ mẹ trước hoặc sau sinh, hoặc qua đường sữa và chó con thường đào thải trứng nhiều trong môi trường), tẩy 3 lần cách nhau mỗi 2 tuần và sau đó nhắc lại 6 tháng một lần. Dùng thuốc chống giun dự phòng định kỳ, kể cả chó con và chó cái mang thai để hạn chế lan truyền bệnh;
- Vệ sinh phòng bệnh: Vệ sinh môi trường đặc biệt là khu vực có phân chó, phân mèo, khu vực trong nhà và khu vực vui chơi của trẻ em;
- Thu dọn, loại bỏ ngay các phân các thú cưng để ngăn ngừa trứng từ các con vật nhiễm.
- Rửa sạch tay sau khi sờ hay chơi với các thú cưng và vật nuôi trong nhà, hoặc sau khi phơi nhiễm với các nơi nguy cơ nhiễm.
- Xây dựng nếp sống vệ sinh cá nhân tốt: rửa tay thường xuyên bằng xà phòng trước khi ăn, đảm bảo ăn chín, uống chín. Cọ, rửa sạch nơi vui chơi của trẻ em.
- Tuyên truyền giáo dục, nâng cao ý thức vệ sinh cá nhân và cộng đồng, bảo vệ môi trường không bị nhiễm phân chó, mèo.
- Trẻ có triệu chứng nghi ngờ nhiễm kí sinh trùng cần cho trẻ đi khám kịp thời.
Khoa Bệnh nhiệt đới - Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An