Bất đồng nhóm máu RHESUS (Rh)

NHÓM MÁU RHESUS (Rh)

- Mỗi người sinh ra có nhóm máu hoàn toàn khác nhau, được quy định bởi nhiều hệ kháng nguyên nhóm máu trong cơ thể. Có 2 hệ nhóm máu chính có vai trò quan trọng trong miễn dịch là hệ ABO và hệ Rh (Rhesus).

- Hầu hết các dân tộc trên thế giới đều có người mang Rh dương chiếm đa số. Tuy nhiên, tỉ lệ này khác nhau giữa các dân tộc: Châu Á với tỷ lệ 1%, trong khi châu Âu từ 17 đến 35%.

BẤT ĐỒNG NHÓM MÁU RHESUS (Rh)

- Bất đồng nhóm máu Rh xảy ra khi nhóm máu mẹ là Rh âm, trong khi máu thai nhi trong bụng mẹ lại là Rh dương.

- Trong lần tiếp xúc đầu tiên với nhóm máu bất tương hợp, nếu bất tương hợp nhóm máu ABO thì phản ứng tán huyết sẽ xảy ra ngay lập tức, còn nếu bất tương hợp hệ Rh, phản ứng này sẽ chưa xảy ra do nồng độ kháng thể mới được sản xuất còn thấp, chưa đủ mạnh để tạo phản ứng miễn dịch. Phải đến lần tiếp xúc thứ 2, lượng kháng thể được tạo ra mới đủ để gây phản ứng miễn dịch, dẫn đến hiện tượng tan máu

- Các tế bào máu con có thể vượt qua hàng rào rau thai để vào hệ tuần hoàn của mẹ và kích thích máu mẹ sản xuất kháng thể kháng Rh. Sớm nhất là vào tuần thứ 8 của thai kỳ. Kháng thể do mẹ sản xuất có thể đi vào lại bánh rau, đến máu thai nhi, gắn lên hồng cầu của thai gây ra hiện tượng kết tụ làm cho hồng cầu của bào thai bị tan máu, dẫn đến thiếu máu từ mức độ từ nhẹ đến nặng. Mức độ này tùy thuộc vào lượng kháng thể cơ thể mẹ sản xuất, mà lượng kháng thể này lại phụ thuộc vào số lần tiếp xúc với kháng nguyên Rh của mẹ.

CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH

- Khi phụ nữ mang thai và xét nghiệm nhóm máu là Rh âm, thai phụ này phải được theo dõi nồng độ kháng thể kháng Rh trong máu. Đồng thời siêu âm thai chẩn đoán trước sinh cần chú ý để phát hiện thai nhi bị thiếu máu qua các dấu hiệu sau:

- Dấu hiệu tăng vận tốc tuần hoàn biểu hiện bằng tăng vận tốc đỉnh tâm thu của động mạch não giữa (MCA – PSV) hơn 1,5 lần trung vị theo tuổi thai. Việc theo dõi MCA – PSV còn được dùng để xác định thời điểm chọc dò máu cuống rốn nhằm xác định mức độ nặng của thiếu máu để truyền máu cho thai.

- Trong trường hợp thiếu máu rất nặng, có thể thấy gan, lách to và phù thai (10 – 27% trường hợp). MCA – PSV kết hợp với nồng độ kháng thể trong máu mẹ sẽ là cơ sở cho bác sĩ điều trị quyết định xem có nên chọc dò máu cuống rốn hay không. Chọc dò máu cuống rốn sẽ giúp xác định nhóm máu, phản ứng Coomb trực tiếp và tình trạng thiếu máu của thai nhi chính xác hơn qua đếm số hồng cầu, đo nồng độ hemoglobin, bilirubin trực tiếp và gián tiếp), từ đó định hướng cho việc điều trị.

ĐỐI VỚI TRẺ MỚI SINH

Bất đồng nhóm máu Rh có thể gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nặng, có thể làm trẻ tử vong do các biến chứng của tán huyết và vàng da nhân.

- Thể phù rau thai: Đây là bệnh cảnh rất nặng. Trẻ bị vàng da ngay khi sinh, kèm theo gan lách to, phù toàn thân, thiếu máu nặng và suy tim. Thể này ít gặp và trẻ thường chết ngay sau sinh

- Thể vàng da sớm: Trẻ bị vàng da trong vòng 24 giờ đầu sau sinh. Đây là thể thường gặp nhất. Trẻ có triệu chứng thiếu máu, có thể kèm theo lách to.

- Trong cả 2 thể trên, tình trạng vàng da của trẻ còn có thể gây ra các triệu chứng của vàng da nhân (rối loạn thân nhiệt, giảm trương lực cơ, co giật, hôn mê,…), nếu không điều trị kịp thời sẽ gây tử vong hoặc để lại các di chứng thần kinh về sau (bại não, mù, câm, điếc,...).

DỰ PHÒNG BẰNG ANTI-D

Thai phụ cần tiêm anti-D dự phòng xảy ra hiện tượng bất đồng nhóm máu Rh. Tỉ lệ trẻ tử vong do bất đồng nhóm máu Rh giảm đáng kể.

Để bảo vệ sức khỏe mẹ và chăm sóc thai nhi toàn diện quý khách hãy đến Trung tâm sàng lọc chẩn đoán trước sinh - Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An –Tầng 1 tòa nhà 7 tầng khối Phụ Sản.

Địa chỉ: Số 19 Tôn Thất Tùng, phường Hưng Dũng, Tp. Vinh, tỉnh Nghệ An.