PHẢN ỨNG CÓ HẠI CỦA THUỐC (ADR: Adverse Drug Reaction) - NỖI LO CỦA NGƯỜI BỆNH VÀ NHÂN VIÊN Y TẾ

Thuốc là một trong những yếu tố quan trọng trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân. Khi sử dụng thuốc, một thuốc có thể gây ra nhiều tác dụng nhưng thường chỉ có một trong số các tác dụng đó đáp ứng đúng mục đích sử dụng và được gọi là tác dụng chính, tác dụng có lợi.

Phần lớn các tác dụng khác được gọi là tác dụng không mong muốn, tác dụng phụ hoặc phản ứng có hại do thuốc gây ra.

Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới, phản ứng có hại của thuốc (Adverse Drug Reaction - ADR) là một phản ứng độc hại, không được định trước, xảy ra ở liều thường dùng cho người để phòng bệnh, chẩn đoán hoặc điều trị bệnh. Như vậy, ADR là tên gọi chung cho mọi tác dụng không mong muốn xảy ra khi dùng thuốc đúng liều.

Các yếu tố liên quan đến sự phát sinh phản ứng có hại của thuốc:

Các yếu tố thuộc về bệnh nhân: Trẻ sơ sinh và người cao tuổi là đối tượng có nguy cơ cao; một số ADR hay gặp ở phụ nữ hơn nam giới; có các bệnh lý mắc kèm; tiền sử dị ứng hoặc phản ứng với thuốc; thiếu một số enzym chuyển hóa.

Các yếu tố liên quan đến thuốc: Đặc tính lý hóa và dược động học của thuốc; công thức bào chế, thành phần tá dược; liều dùng thuốc, đường dùng và thời gian dùng.

Điều trị nhiều thuốc trong một phác đồ điều trị: Tần suất ADR tăng lên theo cấp số nhân với số lượng thuốc có trong một đợt điều trị, tương tác giữa các thuốc cũng là yếu tố làm tăng ADR.

Việc sử dụng thuốc nói chung và sử dụng thuốc trong bệnh viện nói riêng bên cạnh những lợi ích, hiệu quả cũng luôn thường trực nguy cơ về phản ứng có hại của thuốc-ADR.

Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An điều trị khoảng 40.000 bệnh nhân nội trú mỗi năm, bệnh viện đặc biệt quan tâm đến việc đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý trong phòng và điều trị bệnh. Báo cáo ADR là một hoạt động chuyên môn quan trọng, được kiểm soát và thực hiện thường xuyên tại Bệnh viện.

Từ đầu năm 2018 đến nay, tại Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An đã có một số trường hợp sốc phản vệ rất nặng sau khi dùng thuốc, đe dọa ảnh hưởng đến tính mạng, đã được các y bác sỹ xử lý cấp cứu kịp thời theo phác đồ điều trị tại Thông tư số 51/2017/TT-BYT.

Nguyễn Văn Hùng

PTK Dược - Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An