Viêm thận Lupus ở trẻ em - Triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
Vừa qua khoa Tim mạch Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An tiếp nhận cháu V.T.T. (11 tuổi), vào viện vì phù toàn thân, tăng cân. Ban đầu chỉ nghĩ là bệnh lí thận đơn thuần, tuy nhiên sau khi có kết quả xét nghiệm, bác sĩ nhận thấy lượng bổ thể trong máu giảm thấp. Trẻ được làm thêm các xét nghiệm miễn dịch và được chẩn đoán Viêm thận thứ phát sau bệnh Lupus - gọi tắt là Viêm thận Lupus.
1. Viêm thận Lupus là gì?
Viêm thận lupus là viêm thận do lupus ban đỏ hệ thống (SLE hay lupus). SLE là một bệnh tự miễn – một rối loạn do hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công chính các tế bào và cơ quan của cơ thể đó, 60% các bệnh nhân SLE sẽ có tổn thương thận sẽ dẫn tới bệnh nặng và có thể tử vong.
2. Triệu chứng của viêm thận Lupus
Triệu chứng ban đầu có thể giống một bệnh nhân Viêm cầu thận cấp hoặc Hội chứng thân hư như cao huyết áp, nước tiểu nhiều bọt và phù, thường ở chân, bàn chân, hay mắt cá chân và thường ít ở tay hay mặt hơn. Nhưng đôi khi các triệu chứng của bệnh Lupus ở cơ quan khác xuất hiện trước sau đó mới phát hiện biến chứng thận. Các triệu chứng lupus có thể biểu hiện tổn thương nhiều cơ quan khác như gồm:
- Đau hay sưng khớp;
- Đau cơ;
- Sốt không rõ nguyên nhân;
- Ban đỏ, thường ở mặt và còn gọi là ban cánh bướm vì giống con bướm, loét miệng;
- Mệt, sút cân, rụng tóc, đau ngực, khó thở.
3. Viêm thận lupus được chẩn đoán thế nào?
Viêm thận lupus được chẩn đoán qua xét nghiệm nước tiểu, máu và sinh thiết thận:
Xét nghiệm nước tiểu
Xét nghiệm nước tiểu: phát hiện hồng cầu nhiều hay protein tăng cao trong nước tiểu chỉ ra tổn thương thận.
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu có thể chỉ ra những bất thường liên quan bệnh thận như creatinin trong máu cao, Albumin máu giảm. Creatinin là một chất hóa học được thoái hóa từ chuyển hóa của cơ, bình thường được bài tiết bởi thận, creatinin trong máu tăng khi chức năng thận không tốt. Xét nghiệm Albumin máu giảm kèm theo protein trong nước tiẻu cao gợi ý mức độ tổn thương thận nặng.
Các xét nghiệm máu giúp chẩn đoán bệnh Lupus như: ANA, anti – dsDNA, bổ thể C3,C4, test coomb trực tiếp… Ngoài ra có thể có những thay đổi về số lượng tế bào máu như: thiếu máu, giảm Bạch cầu, giảm tiểu cầu.
Sinh thiết niệu
Sinh thiết thận là kỹ thuật lấy 1 mảnh nhỏ của mô thận để kiểm tra dưới kính hiển vi. Sinh thiết thận được thực hiện bởi các bác sỹ chuyên khoa thận trong bệnh viện với thuốc giảm đau nhẹ và gây tê tại chỗ. Bác sỹ sinh thiết sử dụng kỹ thuật siêu âm để hướng kim sinh thiết vào trong thận. Mô thận được kiểm tra trong phòng thí nghiệm bởi bác sĩ giải phẫu bệnh. Sinh thiết thận giúp cho chẩn đoán xác định viêm thận lupus, xác định tiến triển của bệnh, và hướng dẫn điều trị.
4. Viêm thận lupus được điều trị như thế nào?
Viêm thận lupus được điều trị với thuốc ức chế hệ thống miễn dịch, để ngăn ngừa sự tấn công và tổn thương thận. Thuốc điều trị bao gồm corticosteroid, thường là prednisone, để giảm viêm thận. Thuốc ức chế miễn dịch như cyclophosphamide hay mycophenolate mofetil, Cyclosporin là thường dùng với prednisone. Những thuốc này được dùng khi có sự kê đơn của thầy thuốc – giúp cho giảm hoạt động của hệ thống miễn dịch và ngăn chặn tế bào miễn dịch của cơ thể tấn công thận trực tiếp hoặc sản xuất ra các kháng thể tấn công thận. Hydroxychloroquin là thuốc điều trị SLE, nên được dùng ngay từ đầu hay duy trì cho những bệnh nhân bị viêm thận lupus.
Bệnh nhân viêm thận lupus gây ra huyết áp cao có thể cần uống thuốc để giảm huyết áp và có thể đồng thời làm chậm đáng kể tiến triển xấu của bệnh thận. Nhiều bệnh nhân cần hai hay nhiều thuốc hơn để kiểm soát huyết áp.
Ngoài ra một số bệnh nhân cần dùng đến Albumin human, lợi tiểu để giảm phủ.
5. Những biến chứng có thể của viêm thận lupus là gì?
Trong nhiều trường hợp, điều trị đạt hiệu quả kiểm soát một phần hay hoàn toàn của viêm thận lupus. Một số ít có thể có biến chứng đó là những biến chứng xa. Mặc dù được điều trị 10%-30% bênh nhân viêm thận lupus vẫn tiến tới suy thận thận giai đoạn cuối và phải được điều trị bằng lọc máu hay ghép thận. Các nhà khoa học không thể dự đoán bệnh nhân sẽ đáp ứng hay không đáp ứng với điều trị. Bệnh nhân bị nghi ngờ viêm thận lupus cần được chẩn đoán và điều trị sớm để ngăn ngừa bệnh thận mạn hay tổn thương thận lâu dài.
Các bệnh nhân viêm thận lupus có nguy cơ cao ung thư, u lympho tế bào B tiên phát – một loại ung thư, bắt đầu từ các tế bào của hệ thống miễn dịch. Họ cũng đồng thời có nguy cơ cao trong các bệnh về mạch máu và tim mạch.
6. Chế độ ăn, và dinh dưỡng
Chế độ ăn và dinh dưỡng đã không đóng vai trò là nguyên nhân hay ngăn ngừa viêm thận lupus. Bệnh nhân đang giai đoạn bệnh thận tiến triển có thể cần có chế độ ăn riêng. Bệnh nhân viêm thận lupus và huyết áp cao nên có chế độ ăn nhạt.
7. Tiến triển
Đa số các trường hợp, điều trị có thể có hiệu quả kiểm soát một phần hay hoàn toàn viêm thận lupus, một số ít có thể có biến chứng, nếu có là những biến chứng xa. Tuy nhiên mặc dù được điều trị nhưng 10% - 30% bệnh nhân viêm thận lupus vẫn tiến tới suy thận.
Theo các bác sĩ chuyên khoa Thận - Bệnh viện sản nhi Nghệ An, Viêm thận Lupus là một biến chứng nặng trong Lupus, các bác sĩ lâm sàng cần nghĩ đến khi bệnh nhân có biểu hiện tổn thương thận kèm theo bất kì triệu chứng lâm sàng hoặc thay đổi về huyết dọc, miễn dịch nghi ngờ Lupus. Cha mẹ nên trang bị đủ kiến thức về cách nhận biết sớm các triệu chứng của viêm thận ở trẻ bị Lupus ban đỏ hệ thống để trẻ được điều trị kịp thời. Khi thấy trẻ có những triệu chứng trên, cha mẹ nên đưa trẻ đến khám tại các cơ sở khám chuyên khoa thận.
Hiện nay Khoa Tim mạch - Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An đã trang bị các thuốc cơ bản điều trị Viêm thận Lupus theo phác đồ, hạn chế tình trạng chuyển viện, tạo điều kiện thuận lợi cho người bệnh tại địa phương tái khám và theo dõi định kì./.