Chăm sóc trẻ sinh non thiếu tháng đúng cách
Trẻ sinh non (sinh thiếu tháng) là những trẻ được sinh ra trước 37 tuần tuổi của một thai kỳ. Trẻ sinh càng sớm thì nguy cơ gặp phải các biến chứng càng cao. Sau một thời gian được nuôi trong lồng ấp, trẻ sinh non sẽ được xuất viện về nhà. Các bậc phụ huynh cần phải chuẩn bị đầy đủ những kiến thức cần thiết về cách chăm sóc trẻ sinh non tại nhà đúng cách:
Điều dưỡng khoa HSCCSS Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An đang chăm sóc cho trẻ sinh non
Theo dõi trẻ (nhịp thở, thân nhiệt,…)
Trẻ sơ sinh thiếu tháng thường chưa thích nghi được với môi trường bên ngoài nên dễ bị bệnh hơn trẻ sinh đủ tháng. Do đó, ba mẹ phải luôn chủ động theo dõi các dấu hiệu ở con, như nhịp thở, màu sắc da, tri giác, thân nhiệt, …, nếu chẳng may xuất hiện các bất thường ở trẻ thì cần đưa trẻ đến bệnh viện sớm.
Cho trẻ ăn
Khi chăm sóc bé sinh non tại nhà, mẹ cần chuẩn bị nguồn sữa mẹ tốt nhất, vì trong sữa mẹ có chứa các protein và kháng thể giúp tăng cường phản ứng miễn dịch của trẻ, chống nhiễm trùng. Ngoài dinh dưỡng cung cấp qua đường tĩnh mạch trong những ngày đầu, trẻ cần được nuôi ăn qua đường tiêu hóa bằng sữa mẹ sớm. Khi trẻ ổn định và có thể xuất viện, lượng sữa mẹ cần cho trẻ mỗi ngày có thể lên đến 140 – 160ml/kg cân nặng/ngày.
Để tăng cân tốt bắt kịp với tăng trưởng như trẻ đủ tháng, trẻ sinh non có thể cần được bổ sung dinh dưỡng dưới dạng: chế phẩm tăng cường sữa mẹ, vitamin bổ sung hoặc sữa công thức năng lượng cao dành cho trẻ sinh non.
Cho trẻ ngủ
Một trong những lưu ý trong việc chăm sóc trẻ sinh non đúng cách là quan tâm đến thời gian ngủ của trẻ. Trẻ sẽ tăng trưởng trong lúc ngủ, do đó trẻ cần được ngủ ngon yên tĩnh trong nhiều giờ mỗi ngày (16 – 20 giờ/ngày), sau mỗi cữ sữa. Tuy nhiên, nếu trẻ ngủ quá 4 giờ/giấc, bố mẹ nên chủ động thức bé dậy để cho bé bú sữa. Bố mẹ cũng cần lưu ý rằng tất cả trẻ sơ sinh kể cả trẻ sinh non đều phải nằm ngửa khi ngủ, không nên nằm sấp. Cho trẻ nằm nệm không quá mềm và không nên có gối nhỏ, thú nhồi bông trong nôi. Nằm sấp và ngủ trên 1 tấm nệm quá mềm có thể làm tăng nguy cơ trẻ mắc hội chứng đột tử ở trẻ nhũ nhi (SIDS). Trẻ cũng nên được nằm ngủ riêng trong nôi, không nên nằm chung với người lớn vì bố mẹ có thể ngủ quên và gây nguy hiểm cho trẻ. Trẻ cũng không nên được mặc quá nhiều đồ hoặc đồ quá chật.
Trẻ sinh non hoàn toàn có thể phát triển bình thường nếu được chăm sóc đúng cách
Tiêm phòng
Mũi tiêm phòng đầu tiên cho trẻ là viêm gan siêu vi B (VGSV B) và lao (BCG). Trẻ sinh non có cân nặng lúc sinh trên 2.000 gram sẽ được tiêm phòng sớm trước khi xuất viện. Trẻ có cân nặng nhỏ hơn 2.000 gram sẽ được tiêm phòng BCG lúc trẻ tăng trưởng đạt cân nặng trên 2000 gram. Nếu trẻ sinh non có cân nặng từ 1000 – 2000 gram và mẹ bị nhiễm VGSV B, trẻ có thể được tiêm ngừa vaccine VGSV B sớm sau sinh.
Ngoài ra, cần phải tiêm phòng các mũi vaccine còn lại như bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, Hib, phế cầu,… Có thể tiêm theo lịch thông thường dựa trên tháng tuổi của trẻ.
Đặc biệt, có những khuyến cáo về thời điểm tiêm chủng cho trẻ sinh non, bố mẹ cần quan sát trẻ thường xuyên hơn, tuân thủ lịch tiêm ngừa theo sự tư vấn của bác sĩ về cân nặng cũng như tình trạng sức khỏe thực tế của trẻ.
Vệ sinh và massage cho bé
Một trong những lưu ý khi chăm sóc trẻ sinh non là cần đảm bảo vệ sinh cá nhân cho trẻ. Tắm cho trẻ sinh non ít nhất 3 – 4 lần/tuần bằng khăn mềm với nước sạch đủ ấm, không nóng, khoảng 37 – 38 độ C và sữa tắm “pH trung tính” dành cho trẻ sơ sinh. Lưu ý, vì da của trẻ sơ sinh khá mỏng manh và dễ bị tổn thương nên bạn cần phải rất cẩn thận khi làm vệ sinh cho trẻ. Trong các ngày bé không tắm, bạn có thể dùng bông cotton và nước ấm sạch vệ sinh toàn thân cho bé nhất là các vị trí kẽ da, rốn và vùng tã che. Bạn cũng nên tránh tắm bé quá nhiều lần vì sẽ làm bé bị khô da.
Khi massage cho trẻ bạn nên sử dụng loại dầu phù hợp với da của bé và được các bác sĩ khuyên dùng cho trẻ sinh non. Bố mẹ nên trực tiếp massage cho bé thay vì nhờ sự hỗ trợ từ người thân, bởi sự tiếp xúc qua da nhẹ nhàng từ bố mẹ và trò chuyện âu yếm cùng bé sẽ giúp bé phát triển thể chất và tâm lý, giúp trẻ có giấc ngủ ngon và tăng trưởng tốt hơn.
Bổ sung vitamin
Khi trẻ sinh non bú sữa mẹ, bác sĩ có thể bổ sung thêm vitamin cho trẻ:
- Vitamin D: 400 – 800 đơn vị/ngày.
- Sắt: 2 – 4 mg/kg/ngày từ sau tuần thứ 2.
Lưu ý, những loại bổ sung trên chỉ được dùng cho trẻ sơ sinh thiếu tháng khi được bác sĩ cho phép. Nhu cầu của mỗi trẻ sinh non là khác nhau, lượng dinh dưỡng trên cũng có thể thay đổi cho từng trẻ.
Da kề da
Da kề da (còn gọi là phương pháp kangaroo) là phương pháp chăm sóc trẻ được khuyến khích bố mẹ áp dụng trước khi xuất viện; các nữ hộ sinh sẽ hướng dẫn cho bạn thực hiện đúng cách. Tại nhà, bố mẹ chỉ mặc tã cho bé, sau đó đặt bé nằm trên ngực và quay đầu của bé sang một bên sao cho tai của bé áp vào tim bạn. Nghiên cứu cho thấy rằng phương pháp kangaroo có thể tăng cường mối liên kết giữa bố mẹ và bé, thúc đẩy quá trình cho bé bú và cải thiện sức khỏe của trẻ sinh non.
Một số lưu ý khác
Ngoài ra, ba mẹ cần chú ý việc chăm sóc và giữ cuống rốn cho trẻ sạch sẽ, an toàn vì cuống rốn rất dễ nhiễm trùng, giữ cuống rốn càng khô và sạch sẽ giúp cuống rốn càng sớm rụng. Bố mẹ cũng cần hạn chế người thân đến thăm, tiếp xúc, hôn hoặc sờ vào người bé do trẻ sinh non dễ nhạy cảm với kích ứng và nhiễm trùng.
Hãy tắm nắng cho bé để bé có thể tạo vitamin D từ ánh sáng mặt trời, thời gian tốt nhất để tắm nắng cho bé là trước 9 giờ sáng, khoảng 10 – 15 phút mỗi lần.
Để theo dõi và chăm sóc sức khỏe thai kỳ toàn diện, chăm sóc sức khỏe nhi khoa và trẻ sinh non đúng cách, hoặc để được tư vấn về các gói sinh, tư vấn dinh dưỡng, bạn có thể đặt lịch khám với bác sĩ của Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An tại http://sannhinghean.vn hoặc liên hệ trực tiếp Hotline chăm sóc khách hàng 0941.177.228 để được hỗ trợ./
Khoa Hồi sức Cấp cứu Sơ sinh