Trẻ bị tiểu máu - Những điều phụ huynh cần biết
Thấy con trai H.G.B (11 tuổi), xuất huyết tiểu đỏ tươi như máu, mẹ cháu vô cùng lo lắng cho nhập viện Chị sợ rằng bệnh sẽ ảnh hưởng chức năng thận lâu dài. Qua khám lâm sàng Bác sĩ ghi nhận trẻ có hội chứng kích thích bàng quang rõ, trẻ không sốt, không phù, huyết áp trong giới hạn bình thường, kết hợp với các xét nghiệm máu, nước tiểu và siêu âm, bác sĩ kết luận con chỉ bị Viêm bàng quang cấp thôi, không ảnh hưởng gì đến chức năng thận.
Tiểu máu – tức là nước tiểu có chứa hồng cầu – luôn khiến phụ huynh lo lắng. Một trong những nguyên nhân thường gặp nhất là viêm bàng quang. Vậy tình trạng này có thật sự nguy hiểm hay không? Hiểu đúng nguyên nhân, cơ chế và cách xử trí sẽ giúp bố mẹ bình tĩnh, chăm sóc con hiệu quả và tránh lo lắng không cần thiết.
Nguyên nhân
Theo các tài liệu khoa học về bệnh lý đường tiết niệu trẻ em, tiểu máu liên quan viêm bàng quang thường xuất phát từ ba nhóm chính:
- Nhiễm khuẩn (bacterial cystitis) – Nguyên nhân phổ biến nhất: Vi khuẩn, đặc biệt là E. coli, chiếm khoảng 80–90% ca bệnh. Chúng xâm nhập từ vùng hậu môn vào niệu đạo, lên bàng quang, gây viêm – phù nề – rỉ máu từ các mao mạch niêm mạc → dẫn đến tiểu máu.
- Nhiễm virus (viral cystitis) – Gây viêm bàng quang xuất huyết: Một số virus như Adenovirus có thể gây tiểu máu rõ rệt, đôi khi thành máu đỏ tươi. Mặc dù ít gặp hơn, nhóm này thường diễn biến lành tính và tự hồi phục.
- Không nhiễm trùng (chemical/drug-induced cystitis): Một số yếu tố gây kích ứng bàng quang khiến niêm mạc tổn thương, dẫn đến tiểu máu:
+ Thuốc (ví dụ: cyclophosphamide)
+ Hóa chất trong xà phòng tạo bọt, chất tẩy rửa
+ Dung dịch vệ sinh, nước hồ bơi hoặc các chất kích ứng khác
Vì sao viêm bàng quang gây tiểu máu?
Khi niêm mạc bàng quang bị viêm: Các mạch máu giãn ra; Niêm mạc phù nề, dễ rách. Lúc này một lượng nhỏ hồng cầu rò vào nước tiểu. Đây là cơ chế hoàn toàn có thể hồi phục, không phải tổn thương thận hay dấu hiệu bệnh nguy hiểm nếu điều trị đúng.
Dấu hiệu nhận biết trẻ bị viêm bàng quang
Tiểu máu đỏ tươi thường đi kèm một hoặc nhiều triệu chứng:
- Tiểu buốt, tiểu rát
- Tiểu nhiều lần, mót tiểu liên tục
- Đau hoặc khó chịu vùng bụng dưới
- Nước tiểu đục, hôi
Ở trẻ nhỏ chưa biết diễn đạt, dấu hiệu có thể chỉ là:
- Sốt nhẹ
- Quấy khóc khi đi tiểu
- Bỏ bú, khó chịu
Tiểu máu do viêm bàng quang có nguy hiểm không?
Trong đa số trường hợp, không nguy hiểm nếu được khám và điều trị sớm. Tiểu máu sẽ biến mất khi tình trạng viêm được kiểm soát.
Tuy nhiên, bị bỏ qua hoặc điều trị chậm trễ có thể dẫn tới:
- Nhiễm trùng lan lên thận (viêm thận – bể thận), nguy cơ sẹo thận ở một số trẻ có yếu tố nguy cơ
- Sốt cao, nôn ói
Vì vậy, khám và điều trị sớm là bước quan trọng nhất để ngăn biến chứng.
Bố mẹ cần làm gì khi trẻ tiểu máu?
- Đưa trẻ đi khám sớm để làm xét nghiệm nước tiểu, siêu âm nếu cần.
- Tuân thủ kháng sinh hoặc phác đồ bác sĩ chỉ định.
- Cho trẻ uống đủ nước, đi tiểu đều, tránh nhịn tiểu.
- Vệ sinh vùng kín đúng cách (lau từ trước ra sau).
- Không tự ý dùng kháng sinh hoặc các loại thuốc “lợi tiểu” truyền miệng.
- Hầu hết trẻ cải thiện sau 3-5 ngày điều trị, đối với viêm bàng quang chảy máu do virus thời gian có thể kéo dài 7-10 ngày nhưng sẽ hồi phục hoàn toàn.
Phòng ngừa viêm bàng quang và tiểu máu ở trẻ
- Cho trẻ uống đủ nước mỗi ngày.
- Không để trẻ nhịn tiểu.
- Vệ sinh vùng kín đúng cách, thay bỉm thường xuyên.
- Tránh dùng xà phòng tạo bọt, chất tẩy rửa mạnh cho trẻ.
- Xử trí táo bón nếu có.
- Khi trẻ sốt không rõ nguyên nhân, cần nghĩ đến khả năng nhiễm trùng tiểu và cho trẻ đi khám sớm.
Theo các bác sĩ khoa Tim mạch - Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An, tiểu máu do viêm bàng quang ở trẻ em nhìn chung không đáng sợ, nhưng cũng không nên chủ quan. Nhận biết sớm – khám đúng lúc – điều trị đúng cách sẽ giúp trẻ hồi phục nhanh, tránh biến chứng và bảo vệ sức khỏe đường tiết niệu lâu dài.