Thuốc sau khi mở nắp bảo quản ra sao và hạn sử dụng bao lâu?

Hiện nay, thuốc được bào chế dưới rất nhiều dạng: dạng si rô, dạng hỗn dịch, dạng viên nang... Mỗi dạng bào chế có yêu cầu bảo quản khác nhau, đặc biệt là sau khi mở nắp. Việc bảo quản đúng cách sẽ góp phần đảm bảo hiệu quả tác dụng của thuốc, hơn nữa tiết kiệm chi phí cho bệnh nhân, nhất là với những lọ thuốc có số lần sử dụng ít, không dùng hết cả lọ trong đợt điều trị, có thể tái sử dụng trong những lần sau.

Một nguyên tắc chung là các loại thuốc cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh tiếp xúc ánh sáng trực tiếp. Nhiệt độ ở nơi bảo quản thuốc tốt nhất là dưới 25 độ C. Nếu nhiệt độ vượt quá 25 độ C, các loại thuốc có thể mất tác dụng.  Ở phần hạn dùng trên bao bì, nhà sản xuất sẽ ghi hạn dùng sau khi mở nắp, ngày hết hạn của thuốc.  Thuốc không nên để trong tủ ở phòng tắm, trên kệ hoặc tủ sát các bức tường ẩm ướt hoặc trong nhà bếp.

Sau khi mở nắp lọ thuốc, thuốc cần bảo quản theo như hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên tờ hướng dẫn sử dụng. Ví dụ, đối với si rô ho Prospan, nhà sản xuất khuyến cáo: “Sau khi mở nắp, thuốc có thể sử dụng trong vòng 90 ngày”.

Còn với các thuốc không có hướng dẫn cụ thể, cần bảo quản thuốc theo hướng dẫn chung sau:

. 1. Si rô

Luôn để thuốc tránh xa ánh sáng mặt trời. Hầu hết si rô nên được sử dụng trong vòng 1 tuần sau khi mở nắp chai. Sau mỗi lần sử dụng, lọ siro cần vặn chặt nắp để ngăn vi khuẩn, virus và bụi bẩn xâm nhập nhiễm bẩn si rô. Si rô cũng có thể thay đổi các đặc tính chữa bệnh do tiếp xúc với độ ẩm và không khí.

- Đối với thuốc siro, hỗn dịch chứa kháng sinh, sau khi mở nắp, sử dụng trong 1 tuần nếu bảo quản ở nhiệt độ phòng, sử dụng trong 10 -14 ngày nếu bảo quản ở tủ lạnh.

- Đối vối thuốc siro, hỗn dịch không chứa kháng sinh, chỉ sử dụng trong 1 tháng sau khi mở nắp.

- Trong khi sử dụng si rô pha, cần thêm một lượng nước sôi để nguội được kê đơn trước khi sử dụng.

2. Thuốc viên và viên nang

- Thuốc viên và viên nang nên được bảo quản trong hộp kín, để nơi thoáng mát và tránh ánh sáng. Bao bì ban đầu là nơi được thiết kế chống ẩm tốt nhất, nên bảo quan thuốc ở đây. Ngoài ra, người bệnh cần tránh dùng tay ướt hoặc bẩn khi sử dụng thuốc viên và viên nang.

- Nhiều người sử dụng hộp thuốc có các ngăn hoặc có in thời gian sử dụng bảo quản thuốc viên và viên nang. Có nhiều mẹo để dùng thuốc đúng giờ nên cần tránh sử dụng những hộp này. Phần lớn các thuốc bảo quản sẽ bị ẩm nếu không có vỏ. Đồng thời các thuốc có thể tương tác với nhau khiến chúng trở nên mất tác dụng.

3. Thuốc nhỏ giọt

- Giống như tất cả các loại thuốc khác, thuốc nhỏ giọt nên được bảo quản ở nhiệt độ thích hợp, tránh xa ánh sáng mặt trời và ở nơi mát, tối. Tuy nhiên, người dùng cần cẩn thận khi sử dụng. Không nên để vòi của những lọ thuốc nhỏ giọt tiếp xúc trực tiếp với mắt, mũi hoặc tai, và nên nhỏ thuốc ở một khoảng cách nhất định. Nếu để thuốc tiếp xúc với da mà không làm sạch điểm tiếp xúc trước khi cho lại vào hộp, phần thuốc còn lại có thể bị nhiễm bẩn.

- Đối với thuốc nhỏ mắt, mũi chúng ta chỉ dùng trong 14 ngày sau khi mở nắp.

4. Insulin

- Nhiều người bảo quản insulin ở nhiệt độ phòng, nhưng cần nhớ rằng cũng như các thuốc tiêm khác, insulin cần được lưu trữ trong tủ lạnh ở nhiệt độ 2 - 8 °C, không để đông lạnh. Khi đang sử dụng, hạn dùng là 6 tuần khi bảo quản dưới 25°C hoặc 5 tuần khi bảo quản dưới 30°C.

5. Thuốc bôi ngoài da

- Đối với các thuốc nước dùng ngoài da như oxy già, thuốc sát trùng (Povidine,…) thì sau khi mở nắp, chỉ sử dụng trong 2 tháng.

- Đối với các thuốc bôi da dạng kem hoặc thuốc mỡ được đóng gói trong hũ, lọ thì sau khi mở nắp, sử dụng trong 3 tháng. Còn nếu được đóng gói trong dạng tuýp thì thời gian sử dụng lâu hơn vì diện tích tiếp xúc của thuốc với môi trường bên ngoài ít hơn dạng lọ, sử dụng trong tối đa 6 tháng.

Thuốc sau khi mở nắp đã tiếp xúc với không khí, có thể bị oxy hóa, biến đổi cấu trúc,… và còn tùy thuộc vào cách người dùng bảo quản nên khó chính xác thuốc dùng được bao lâu sau khi mở nắp. Nếu quan sát thấy thuốc có mùi lạ, biến đổi màu sắc, hình dạng, trở nên đục, có cặn,… khác với dạng của thuốc lúc ban đầu thì nên dừng sử dụng thuốc đó cho dù vẫn còn hạn dùng. Để kiểm soát tốt, sau khi mở nắp, người dùng nên ghi ngày sử dụng trên vỏ thuốc để theo dõi, bảo quản được tốt hơn.

(Khoa Dược - Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An)